اصول بهداشت و بهسازی محیط در هر شهر ایجاب می کند که زباله ها در حداقل زمان از منازل و محیط زندگی انسان دور شده و در اسرع وقت دفع شوند.
اهمیت دفع بهداشتی زباله ها زمانی برهمه روشن خواهد شد که خطرات ناشی از آنها به خوبی شناخته شود.
زباله ها نه فقط باعث تولید بیماری، بوی تعفن و زشتی مناظر می شوند، بلکه می توانند با آلوده کردن خاک، آب و هوا خسارات فراوانی را به بار آورند.
به همان اندازه که ترکیبات زباله مختلف است، خطرات ناشی از مواد تشکیل دهنده آنها نیز می توانند متفاوت باشند.
«جمع آوری، حمل‌ونقل و آخرین مرحله دفع این مواد بایستی به طریق باشد که خطرات ناشی از آنها در سلامتی انسان به حداقل ممکن کاهش یابد.1
باید توجه داشت که تعداد باکتری های مختلف موجود در خاکروبه خیابان ها از 2 تا 40 میلیون به صورت خاص و از 50 هزار تا 10 میلیون بطور عموم در هر گرم برآورد شده است.
این تعداد باکتری می توانند به سادگی موجب بروز بیماری های گوناگونی شوند. مخصوصاً اینکه در این مواد انواعی از باکتری های مولد وبا، تیفوس و کزاز تشخیص داده شده است.
موش ها ناقل بسیاری از بیماری های انسانی هستند. ناراحتی های حاصل از موش ها از یک گازگرفتگی ساده تا تب تیفوس و طاعون متفاوت استزباله ها افزایش مگس را به همراه دارند و بر اساس مطالعات انجام شده انتشار بسیاری از امراض همچون اسهال های آمیبی و باسیلی، تراخم، حصبه و شبه حصبه، وبا، سل، جذام، طاعون و سیاه زخم به وسیله مگس امکان پذیر است. این حشره به وسیله پرزهای چسبنده و مژک های فراوان بدن خود با نشستن بر روی مدفوع انسان و حیوان و بسیاری از زباله ها میکروب های مختلف را از طریق تماس مستقیم بدن انسان یا اغذیه مورد نیاز او به محیط وارد کرده و به طور مکانیکی باعث انتقال بیماری ها به موجود زنده دیگری می شود.
مواد زاید صنعتی اعم از فرآورده های گیاهی، میوه ها، فضولات کشتارگاه ها و غیره چه در شهرها و چه در مراکز تولید و مصرف می تواند محل پرورش لارو مگس باشد.
در صورتی که روش دفع زباله به صورت تلنبار کردن در فضای آزاد باشد، مگس در داخل زباله که از نظر حرارت، رطوبت و مواد غذایی مناسب ترین محیط به شمار می رود رشد و نمو کرده و پس از بلوغ، به منازل و اماکن مجاور پرواز می کند.
سالم سازی محیط بخصوص کنترل زباله ها، چه در امر جمع آوری و چه در دفع بهداشتی آنها مفیدترین راه مبارزه با جوندگان است و یکی از خطرناک ترین مضرات عدم توجه به دفع زباله، رشد و انتشار موش در شهرهاست.
خطر ازدیاد موش در شهرها را نمی توان به سادگی با هیچ بودجه ای جبران کرد. موش های خانگی و جوندگان دیگر به طرز وسیع و دامنه داری در جهان پراکنده و در جوار انسان ها زندگی می کنند.
از این نظر این گونه موجودات ناقل بسیاری از بیماری های انسانی هستند. ناراحتی های حاصل از موش ها از یک گازگرفتگی ساده تا تب تیفوس و طاعون متفاوت است.
موش و سایر جوندگان برای تولیدمثل و ازدیاد جمعیت خویش به سه چیز احتیاج دارند، غذا، آب و پناهگاه که هر سه در اغلب موارد در زباله های شهری وجود دارد.»
شهر در دست موش ها
فعال بودن کانون های تولید موش، نامساعد بودن شبکه فاضلاب و مقاوم شدن موش ها به سمومی که برای معدوم کردن آنها استفاده می شود از جمله مشکلاتی است که مسوولان شهری دلیل افزایش موش های شهر می دانند.
«تا وقتی زباله در شهر تولید می شود، موش ها نیز به زاد و ولد خود ادامه می دهند.
تغییر تغذیه موش ها سبب تغییر بیولوژیک و رفتار موش ها شده است.
متاسفانه در تهران شبکه فاضلاب نداریم و ضایعات و زباله وارد جوی آب ها می شوند. از سوی دیگر جوی آب ها نیز متاسفانه سر پوشیده نیستند و به همین دلیل بسیاری از شهروندان زباله های خود را درون آن می ریزند، بخصوص مراکز توزیع غذا، که این نوع رفتارها سبب شده کانون های بسیار خوب و گسترده ای در سطح شهر برای رشد و تغذیه موش به وجود بیاید.»2
و اما شهروندان ...
البته نکته مهمی که در این میان نباید از آن غافل شد سهمی است که هر یک از شهروندان در مبارزه با موش های شهر بر عهده دارند.
هنوز هم هستند شهروندانی که با سهل انگاری در رعایت بهداشت معابر، رها کردن زباله ها در جوی های آب و... ناخودآگاه شرایط مساعد برای زندگی و زاد و ولد موش ها در شهرمان را فراهم می کنند.
این یک واقعیت است که شاید نتوان معضل حضور موش ها در زندگی شهرنشینی را برای همیشه ریشه کن کرد، اما با رعایت همین نکات به ظاهر کم اهمیت از سوی شهروندان، شاید بتوان حداقل به کنترل روند افزایشی جمعیت موش های شهرمان امیدوار بود.
1.امیری کارشناس محیط زیست
2.محمد هادی حیدرزاده، رئیس ستاد محیط زیست شهرداری تهران
منابع:
آفتاب
مهر
جام جم- پوران محمدی
زباله های شهری، پناهگاهی برای موش ها